Opozisaun ‘Trava’ Programa Governu
TIMOROMAN.COM – Programa Setimu Governu aprezenta husi Primeiru Ministru (PM) Marí Bim Amude Alkatiri, durante loron ha’at iha Parlamentu Nasional la hetan sinal ne’ebe diak tanba opozisaun aliansa maioria parlamentar, Kinta (19/10) horseik, desidi ‘trava’ programa Governu.
Asaun ne’e hatudu kontra Programa setimu Governu liu husi votasaun ne’ebe halao iha plenaria Parlamentu Nasional, opozisaun hetan votus afavor 35 no kontra 30 no abstensaun 0.
Hare ba rejutadu ne’e PM Mari Alkatiri, deklara ba Parlamentu Nasional katak Setimu Governu sei la lari tan programa bada la rua ba Parlamentu.
Tan ne’e nia mos lakoi ona atu halo argumentu bar-barak. Tanba, koalia programa ne‘e la kongretu no la kompletu, maibe, programa ne‘e kuantinuadade ba dezenvolvimentu no la‘os kuantinuadade marka pasu, ne‘e duni laiha marka pasu iha fatin.
“Ita tenke hanoin ba povu ida ne`e, ha`u la`os dehan maluk sira la hanoin no ema balu dehan Mari haraik an demais, hau haraik-an tanba povu ida ne`e no rai ida ne`e,” dehan Mari iha plenaria, horseik.
Xefi setimu Governun ne’e dehan, tan de‘it fó fiar ba lidera 1974-1975, ida ne‘e mak realidade no laiha segredu. Tanba, nia komprimisiu ho Xanana mak atu divulga, halo tuir ba, se prolema Governu ida ne‘e la konstitusinalidade no la tuir konstituisaun Tribunál Rekursu mak sei diside.
Tan ne’e tempu badak nia sei tun ba baze lori dokumentu ne’e hanesan atu halo referindum ba Timor Leste tomak, laiha ema ida bele bandu, hanesan lider partidu nia obrigasaun atu esplika didiak ba povu saida mak akontese iha Parlamentu ida ne’e.
“Hau sei hahu fali husi Oe-Cuse semana ida ne’e duni, ohin kedan hare tiha buat ida ne’e, hau ba rai kedas kareta PM nian no haruka lori fali kareta eis PM nia hau uza, maibe la signifika hau atu regina-an agora,” relata Mari.
Nia hatutan, sei kompri konstituisaun to fulan Janeiru 2018, hanesan PM minoritariu jestau nia sei kumpri, ne’e duni nia sei la fila-fali mai parlamentu lori programa setimu Governu.
Iha oportunidade ne’e, Mari husu ba joven sira hotu hakmatek hodi hemu sah ho kafe ho hakmate, tanba prosesu foun ne’e foin hahu ohin kalan.
Iha fatin hanesan Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Guterres, hateten, Parlamentu Nasionál nu‘udar orgaun representantivu povu tomak ninia nomós orgaun fiskalizador kumpri ona nia knar hodi halo apriasasaun ba programa Setimu Governu Konstituisional, ne‘ebé mak tuir artigu 109 Konstituisionál Repúblika.
Maiske ba apresiasaun programa setimu Governu ida ne‘e, foka de‘it ba lejitimadade Governu ninia, enkuantu iha orgaun seluk iha knar apresia no tesi konstituisaun ka lae, ba Governu ida ne‘e, sei haree liu ba kontuidu programa ninia, hafoin apresiasaun ba programa setimu Governu konstituisional resitadu.
Ne’e duni hanesan Prezidente Parlementu Nasionál, deklara katak, programa Governu fó hikas fali ba Governu.
Nune’e mos agrdese tebes ba públiku tomak no ba parte hotu-hotu nia kontribuisaun, hodi partisipa iha debate ba programa setimu Governu ninia, hodi halo susesu ba debate ida ne‘e. (sal/lel)
