Timor-GAP Labele “Susu” Nafatin Estadu
Timoroman.com – Reprezentante povu iha uma fukun Parlementu Nasional (PN) lamenta ho kompaña Timor-GAP nu’udar emprezas públikas Estadu nian ne’ebé to’o oras ne’e sei “susu”nafatin Estadu tanba la iha rezultadu.
Preokupasaun ne’e reprezentante povu sira hato’o hafoin hala’o audensias públikas ho Ministériu Petroleu Rekursus Minerais (MPRM) ne’ebé nia tutela ba hanesan, Autoridade Nasional Petroleu Minerais (ANPM), Timor-GAP, Institutu Petroleu Jeolojia (IPJ) no IATI,
Membru Deputada Komisaun D, Josefa Perreira kestiona katak, Estadu lalika subsidia demais kompañia estatal Timor-GAP no presiza hapara ona, tanba Timor-GAP sei dependendia nafatin ba Estadu.
“Problema ne’e dezde hari’i iha 2014 to’o agora tuir relatoriu ne’ebé ita bo’ot sira haruka mai, ami hare bu’at balun laloos no bainhira ami halo balansu ba ita bo’ot sira nia servisu kuaze ita lakon barak liu.” dehan Deputada Josefa Perreira iha audiensias públikas hó MPRM, Sesta-Feira semana kotuk iha Parlamentu Nasional.
Josefa husu ba Estadu atu labele fó subsidiu demais ba kompañia estatal Timor-GAP atu nune’e Timor-GAP sira bele servisu maka’as liu tan.
Entretantu Sekretariu Komisaun C, Maria Angélica Rangel kestiona katak, dezde Timor-GAP hari to’o ohin loron persentazen husi orsamentu nian bo’ot liu 80% halo ba konsultan, tanba ne’e hatudu katak Timor-GAP la iha planu proprio no target ba dezenvolvimentu rekursus umanus.
“Ha’u hakfodak tuir relatoriu ne’ebé iha, Timor-GAP uniku kompañia nasional RDTL nian iha dividas ba kompañia Xines hamutuk U$ 11 milloens,” kestiona Deputada Maria Angélica.
Hatan ba kestaun ne’e, Prezidente Timor-GAP, Françisco Monteiro hateten, depois de estabelesementu kompañia estatal Timor-GAP durante tinan 4 dezde 2011 to’o 2015 konsege realiza programa balun.
“depois Timor-GAP estabelesse iha tinan 4 nia laran ami konsege elabora planu estratéjiku hó negósiu ida ba 20 anus nian, depois sub-de vidas ida ne’e ba programas iha 5 anus dala 4 oin mai.” Dehan Prezidente Timor-GAP, Françisco Monteiro hodi responde ba preokupasaun husi reprezentante povu sira.
Prezidente Timor-GAP esplika liu tan katak, rezultadu informa de rendimentus ne’ebé sira espera, enfelizmente laiha situasaun ida iha tinan badak nia laran sira iha rendimentus ne’ebé sira espera,, tanba ida ne’e ezersisiu ida ne’ebé Timor-GAP iha tinan 4 nia laran halo ona ne’ebé lori Timor-GAP halo planu estratéjiku negósiu ne’ebé Timor-GAP hakarak atu esforsu ida ne’ebé difisil ba Timor-GAP nune’e iha tinan rua oin mai rezultadu ne’ebé ema hotu hakarak.
“Ida ne’e tanba natureza de bussiness ne’ebé Timor-GAP involve ba, se karik ami involve iha bussiness telekomunikasaun ga ou importa no eksporta bu’at ruma karik atu fa’an fali ne’e kestaun seluk ida,” dehan Prezidente Timor-GAP ne’e.
Deskonfia Timor-GAP Halo Abuzu De Poder
“Ba ha’u ema ne’ebe mak halo abuzu poder mak senór Dino Gandara no ida mak senóra Norberta.” Dehan Deputada bankada FRETILIN, Maria Angélica Rangel.
Deputada Angélica dehan, nia koñese mós Norberta bainhira ba halo audiensias públikas iha PN iha primeiru anu terseiru lejislatura ba hó Ministériu Petroleu Rekursus Minerais, maibé iha segundu anu ho terseiru lejislarura nian, Norberta ba fali hó Ministériu Finansas iha eis Ministra Emilia Pires nia tempu ne’ebé ba hanesan Diretora kooporativu.
“Ha’u hakfodak sera ke senóra (Norberta-read) hó senór (Dino Gandara-read) ne’e ema peritu ida ke bo’ot ke laiha Timor oan sira atu troka, tanba sa ita bo’ot sira halo investimentu rekursus umanus bo’ot iha ne’e,” orgullu Deputada Angélica.
Iha tempu hanesan, membru komisaun C, Angélina Machado mós kestiona maka’as kona-ba membru konsellu administrasaun iha empreza públika Timor-GAP ne’ebé sei reprezenta husi Ministériu Finansas nian.
“Bazeia ba relatoriu verifikasaun internas de kontas numeru 3/2016 kona-ba emprezas públikas Timor-GAP ne’ebé abranze husi periodu Outubru 2011 to’o Dezembru 2012 ne’ebé kontem rekomendasaun dirije ba Ministra Finansas atu prosede nomeasaun ba membru konsellu administrasaun husi emprezas públikas Timor-GAP nian enreprezentasaun husi Ministériu Finansas,” kestiona Deputada bankada PD Angélina Machado.(jax)
