Fretilin Desidi Mesak, Khunto ‘Ses’ Husi Koligasaun
TIMOROMAN.COM – Razaun Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan (KHUNTO) retira husi koligasaun, tan de’it hare ba prosesu koligasaun ne’ebe la’o Fretilin desidi mesak.
Nune’e iha komunikasaun entre Partidu Khunto ho Fretilin katak, Khunto labele partisipa iha asina akordu koligasaun tanba problema interna ne’ebe sei rejolve.
Maibe, liu husi konferensia imprensa, Kinta (14/9) ne’ebe halao husi Khunto deklara, koligasaun ne’ebe halo ho Fretilin hotu ona, ne’e duni sira desidi sai opozisaun hamutuk ho CNRT no PLP.
Tuir Konseleiru masimu Partidu Khunto Jose dos Santos ‘Naimori’, afirma prinsipiu Khunto hakarak buat hotu tenke sai na’in ida ba koligasaun ida ne’e, la’os partidu Fretilin de’it mak mesak disidi buat hotu, tan ne’e sira desidi hakotu koligasaun.
“Koligasaun ita hotu tenke tau iha meza, para sai nain ba koligasaun ida ne’e, la’os ohin no aban temi koligasaun, mais koligasaun ida iha uma laran, nunka nakloke ba kualker ba partidu rua ne’ebe mak involve iha koligasaun,” hateten Naimori ba jornalista, iha Surikmas, horseik.
Nia dehan, pozisaun partidu Khunto prontu kopera ho kuarker partidu, maibe, sira mos hakarak Fretilin tenke kopera ho sira, para bele hatudu unidade ida diak ba Timor Leste.
Maiske desidi retira husi koligasaun, Naimori promote sei nafatin apoiu Fretilin hodi kria estabilidade ba povu no nasaun ida ne’e, atu nune’e bele hetan unidade ne’ebe mak forte ba povu doben Timor Leste.
“Atu garante Governasaun ne’e, Khunto sei hare ba programa, se programa ida ne’ebe mak kria kondisaun ba povu, ami sempre vota apoiu, se karik programa individual ami sei la fo apoiu,” katak Naimori.
Relasiona ho partidu Khunto retira husi koligasaun, tuir observador Politiku Universidade Nasional Timor Lorosae (UNTL) Camilo Ximenes, informa ba Timoroman katak, Khunto dada an husi koligasaun atu halo monu Governu ka oinsa,,,!. Pior liu sira la halo koligasaun maibe iha Parlamentu Nasional sira konkorda fali partidu minoria nia programa.
“Partidu politiku sira nia deklarasaun ne’e buat diak ida, maibe iha ema nia nasaun Governu ne’e la bele avansa ona, sekarik partidu ida deklaran sai husi koligasaun” kompara Camilo, iha intervista ho Jornalista liu husi fia telefoni, Kinta, horseik.
Observador Politika ne’e haktuir, konstituisaun Republika Demokratiku Timor Leste (RDTL) la mensiona atu halo koligasaun ne’e apsolutamente tenke garantidu ho lei ne’ebe mak iha.
Maibe, relata de’it parense iha matan dalan ba akordu ne’ebe mak sira disidi hamutuk, tan ne’e partidu Fretilin la halo akordu ida iha momentu ne’eba, mais halo deit iha forma meza Parlamentu Nasional.
Nune’e mos Jurista Manuel Tilman, hateten tuir loloos Partidu Khunto hanesan oportunidade iha vida partidu nia atu tama ba iha Governu.
“Hau rona notisia Khunto hakiduk husi koligasaun, partidu maioritariu ou partidu mais votadu ho PD hamatuk avansa hodi forma governu minoritariu, hau laran taridu oituan,” relata Tilman iha nia knar fatin, Pantai Kelapa.
Eis deputadu Primeiru Lejistatura Tilman hatutan, tuir lei Fretilin ho PD mesak deit mos bele forma Governu, Fretilin mesak deit mos bele forma hela Governu tuir artigu 106 konstituisaun mos hatete la ezizi maioria absoluta.
Primeiru ministru indizitadu husi partidu mais votadu ou husi aliansa partidus maioria parlamentar ne’e duni Primeiru Ministru maka primeiru elementu iha Governu. Tanba, kompozisaun Governu no funsionamentu Governu sei tuir lei organika do parlamentu bolu naran diploma ligislativu Governu, tanba artigu 103-104 funsiona hanesan baze ba formasaun Governu
Ne’e duni Fretilin avansa ho Governu minoritariu laiha problema, mais iha votasaun rua maka importante tebes. Kuandu, Governu aprezenta programa Governu, bele ba kedan ho proposta ida emosaun konfiansa husi Primeiru Ministru.
“Emosaun konfiansa ne’e maka sei hetan uluk votasaun iha parlamentu, votasaun iha parlamentu bele rezeitadu tanba Fretilin ho PD 30 de’it, opozisaun 35 entaun emosaun konfiansa bele la liu, iha ne’e programa Governu bele la liu, entaun doutor Mari tenke sukat uluk opozisaun,” esplika eis deputadu primeiru lejislatura ne’e.(mey/sal/anu )